In oktober 2018 bezocht ik tijdens mijn stedentrip in Krakau het voormalig concentratiekamp Auschwitz-Birkenau. Een plaats waar verschrikkelijke gebeurtenissen hebben plaats gevonden. Gebeurtenissen zo gruwelijk dat het niet te bevatten is. Een zwarte bladzijde uit de geschiedenis. Auschwitz-Birkenau is een plek die je niet voor je plezier bezoekt, waar je met gevoelens van verdriet, boosheid en ongeloof weggaat, maar ondanks dit is het wel een plek die je gezien moet hebben. Want zoals George Santayana zei: “Those who do not remember the past are condemned to repeat it”. In deze blog beschrijf ik hoe mijn bezoek aan Auschwitz-Birkenau heb ervaren en welke tips ik voor jouw bezoek aan Auschwitz heb.

Het voormalig concentratiekamp Auschwitz-Birkenau was een plek die ik heel graag met mijn eigen ogen in het echt wilde zien. Nu ik dit zo schrijf besef ik mij eigenlijk hoe raar en hoe ongepast dit eigenlijk klinkt. Hoe kan je nu zeggen dat je graag naar een van de grootste massagraven in Europa wilt gaan?! Dat je de gruwelijkheden die hier hebben plaats gevonden met je eigen ogen wilt zien? Best wel raar eigenlijk als je er zo over nadenkt, maar wat zich hier heeft afgespeelt is zo gruwelijk dat het bijna onwerkelijk is en ik denk dat, dat een van de redenen is waarom mensen wereldwijd deze plek bezoeken.

In Auschwitz-Birkenau

De meesten van jullie weten dat ik geen fan ben van georganiseerde trips. Ik houd er niet van om in een groep achter een gids aan te lopen, maar in Auschwitz-Birkenau deed ik dit wel en daar heb ik geen moment spijt van gehad. Aan het einde van deze blog bij Mijn TopTips lees je alle praktische zaken hierover, welke opties er zijn en hoe je dit het beste regelt. Een rondleiding met een gids is echt een enorme meerwaarde, het wordt goed opgebouwd en je krijgt veel waardevolle informatie die je anders mist. Je start de tour in Auschwitz I waar er wordt gevraagd om uit respect niet te eten en te drinken tijdens de rondleiding. Waar in Auschwitz II-Birkenau veel van het kamp grotendeels is vernietigd door de Nazi’s, is Auschwitz I nog bijna volledig in tact zoals het oorspronkelijk was. Dan heb ik het uiteraard over de buitenkant van Auschwitz I. De binnenkant van de gebouwen zijn nu ingericht als musea. Je treed als eerste gebouwen binnen waar je, aan de hand van foto’s en tekst en uitleg van de gids, meekrijgt hoe het leven in het kamp was, hoe alles er aan toe ging. Een van de foto’s die mij is bijgebleven is een foto van een muziekband. Bij de ingang van het kamp speelde gevangen genomen muzikanten muziek om nieuwe mensen die in het kamp aankwamen te verwelkomen en hen de indruk te geven dat het nieuwe leven hier “leuk” was. De Nazi’s dachten over elk detail na, te ziek voor woorden. Iets anders wat me is bijgebleven wat de gids vertelde is dat de eerste gevangenen van Auschwitz geen joden of zigeuners waren, maar Polen die wetenschappers, intelectuelen en leraren waren. Zij moesten als eerste worden “weggeruimd” zij waren het gevaarlijkste voor de Nazi’s.

.Na dit eerste stuk met allerlei foto’s en verhalen van Auschwitz I en Auschwitz II-Birkenau ga je naar een gebouw waar je een oneindig lange muur van foto’s ziet van de gevangenen met daarbij hun nummers. Namen hadden zij niet meer, deze werden meteen van hen afgenomen zodra zij in het kamp arriveerden. Op de foto’s zie je naast hun nummer ook de datum dat ze in Auschwitz zijn aangekomen en de datum waarop zij gestorven zijn. De meesten van hen hebben niet langer dan 1 tot 3 maanden geleefd, zo zwaar en slecht was het leven in Auschwitz I. Dit maakte op mij al heel veel indruk, maar dat was echt serieus nog maar het begin. Met open mond en vol ongeloof heb ik in de volgende kamer gekeken naar alle haren die achter het glas lagen. Het meest bizarre hieraan vond en vind ik nog steeds dat de Nazi’s deze haren gebruikten voor de productie van dagelijkse producten zoals bijvoorbeeld matrassen?! Na kamers vol met haar, lege koffers, potten, pannen, keukengerei, schoenen en brillen te hebben gezien gingen we naar de plekken waar de Nazi Artsen gruwelijke medische proeven hebben uitgevoerd, naar de strafcellen waar mensen vaak niet langer dan een week leefde of geëxecuteerd werden. Uiteindelijk eindigt de rondleiding in Auschwitz I in Het Crematorium. Het eerste gebouw van kamp Auschwitz wat mensen systematisch heeft vermoord met gaskamers. Dit is tevens ook het enige crematorium incl. gaskamer die nog volledig in de originele staat is. Het Crematorium in Auschwitz I was voor mij de meest bizarre en onwerkelijk plek van Auschwitz, ik kan niet omschrijven hoe bizar en onwerkelijk het is om daar rond te lopen. Toch maakte het bezoek aan Auschwitz II-Birkenau daarna nog meer indruk op mij. Ondanks in Auschwitz II-Birkenau minder van het oorspronkelijke kamp bewaard is gebleven kwam hier op deze plek alles wat ik had gehoord en gezien op foto’s in Auschwitz I bij elkaar samen, het plaatje werd compleet, alle emoties en indrukken kwamen bij elkaar tot uiting hier.

Hetgeen wat het meeste indruk op me heeft gemaakt in algemeen in Auschwitz is hoe de Nazi’s zo’n efficiënt, zo’n zakelijk systeem hebben kunnen creeeren van het doden van mensen. Een geoliede machine, een fabriek die mensen dood aan de lopende band, hoe bizar is dat eigenlijk?! Alsof het heel normaal is. Iets anders wat me enorm heeft geraakt is het feit dat mensen die naar Auschwitz werden gestuurd dachten dat ze naar een plek gingen om een nieuw leven op te bouwen. Sommigen verkochten zelfs hun huis, hun land, namen zoveel mogelijk mee zoals keuken gerei, potten, pannen enz. en sommigen hebben zelfs het treinkaartje gekocht en betaald! De gids vertelde dat zelfs toen ze met de trein aankwamen in Auschwitz II-Birkenau mensen vaak nog steeds geen idee hadden wat hen te wachten stond. In de rij wachtend totdat ze aan de beurt waren werden ze door een Nazi arts bekeken die in 1 seconde, in 1 oogopslag, besloot of je sterk genoeg was om te werken in het kamp of dat je te zwak was en je werd met de wijsvinger naar links de dood in gestuurd naar de gaskamers. 1 seconde kostte het de Nazi arts om een beslissing te maken of je (voorlopig) bleef leven of dood ging. De mensen die naar links werden gestuurd dachten vaak nog tot het laatste moment dat ze gingen douchen. De mensen die naar rechts werden gestuurd dachten vaak dat ze hun familie op een later moment weer terug zouden zien. Pas later besefte men wat de verschrikkelijke geur was die ze roken, de geur van dood, van verbrandde lichamen. Hoe verschrikkelijk moet het moment zijn geweest dat je, je dat beseft en realiseert dat je nooit en ten nimmer meer je vrouw, kinderen, ouders, broers of zussen terug ziet… Dit riep bij mij zo enorm veel verschillende gevoelens op, het is amper te beschrijven. Ongeloof, onwerkelijk, verscheurd, ontzet, verdrietig. Toen ik bij de restanten van het gebouw stond waar systematisch per gebouw, per gaskamer, 2000 mensen, per “douche” sessie zijn vermoord, een systeem wat lopende band fabriekswerk was voor de Nazi’s, overviel me de emotie van verdriet, een grote brok in me keel, tranen in me ogen en denkende hoe heeft dit ooit kunnen gebeuren?!

Auschwitz is een plek die je niet voor je plezier bezoekt, maar het is een plek waarvan ik vind dat je het met eigen ogen gezien moet hebben. Het heeft zo enorm veel impact op je. Het bezoeken van Auschwitz doet je duizend maal meer beseffen wat voor gruwelijkheden er in de Tweede Wereld Oorlog hebben plaats gevonden, dan welke documentaire, film of boek dan ook. Het gaf mij nog meer het besef hoe goed we het nu hebben in Nederland, in Europa. Met name dat is voor mij de reden waarom ik vind dat iedereen ooit in zijn leven Auschwitz moet bezoeken. Dit nooit meer!

“Those who do not remember the past are condemned to repeat it”

Mijn TopTips voor jouw bezoek aan Auschwitz

• Auschwitz kan je vanuit verschillende steden in Polen bezoeken, maar de beste uitval basis is de stad Krakau. Deze stad is trouwens ook een heerlijke stad voor een stedentrip.
  
• Combineer je Auschwitz met een stedentrip in Krakau dan zou ik persoonlijk ervoor kiezen om je bezoek aan Auschwitz op de laatste of een na laatste dag van je stedentrip te plannen. Zoals je in mijn blog hierboven hebt gelezen maakt een bezoek aan Auschwitz een enorme indruk op je. Het zou zonde zijn als dit zo’n impact op je heeft dat je de dagen daarna bij wilt komen van alle indrukken en je hierdoor misschien niets van de stad zelf meer ziet.
  
• Je mag alleen kleine handtassen mee naar binnen nemen. Voor rugzakken of grote tassen moet je een kluisje huren.
  
• Voor een bezoek aan Auschwitz heb je verschillende opties. De meeste mensen kiezen ervoor om via hun accomodatie in Krakau een georganiseerde tour te boeken. Je wordt dan door een minibusje op gehaald in Krakau en vanaf dan is alles van A tot Z geregeld, inclusief een gids de in Auschwitz. Kosten voor een dagtour vanuit Krakau liggen vaak tussen de 30 a 40 euro per persoon. Een andere optie is om zelf, op eigen gelegenheid naar Auschwitz te gaan vanuit Krakau. Je hebt dan 2 keuzes: Je kan Auschwitz bezoeken met een gids die je rondleid of je bezoekt Auschwitz zonder begeleiding, alleen.
  
• Bezoek je Auschwitz op eigen gelegenheid zorg dan dat je uiterlijk een maand van te voren, echt niet later, een toegangskaart reserveert online. De toegang tot Auschwitz is gratis, maar om de stroom van toeristen in goede banen te leiden mogen er maar elk kwartier 25 mensen naar binnen. Je wordt geacht er op het tijdstip te zijn wat op je ticket staat. Indien je eenmaal binnen bent mag je er zo lang blijven als je zelf wilt. Je kan er ook voor kiezen om op eigen gelegenheid naar Auschwitz te gaan, maar in Auschwitz zelf een rondleiding met gids te nemen. De kosten van een rondleiding van 3,5 uur zijn 30 Zloty (ca. 12 euro) per persoon. Zowel je toegangskaart als de rondleiding met gids regel je en betaal je via deze link: https://visit.auschwitz.org Ik heb zelf voor deze laatste optie gekozen. Op deze manier heb je de vrijheid hoe en wanneer je wilt gaan, maar wel de informatie en achtergrond
  
• Qua vervoer kan je vanuit Krakau met de bus of met de trein naar Auschwitz. De bus vertrekt achter het Centraal Station en doet er ongeveer 1,5 uur over. Een busrit kost 28 Zloty per persoon en je wordt voor de ingang afgezet. De trein doet er ongeveer net zo lang over. Een retour met de trein kost 30 Zloty. Houdt er rekening mee dat als je met de trein gaat dat je daarna nog 2 a 3 km moet lopen naar de ingang van Auschwitz I. Ik heb ervoor gekozen om vanuit Krakau met de trein naar Auschwitz te gaan. Het is een mooie treinrit qua omgeving waar je door heen rijdt wat mij een dubbel gevoel gaf want toentertijd hebben de mensen ook deze treinrit gemaakt welke voor velen van hen de dood betekende. Terug heb ik de bus genomen. Na al die indrukken wilde ik comfort hebben en zo snel mogelijk terug naar Krakau.
  
• Houdt er rekening mee als je de trein of bus neemt dat de plaats waar het voormalig concentratiekamp Auschwitz ligt Oświęcim heet. Je moet dus de trein of de bus naar Oświęcim nemen.